UX چیست و چه کاربردی دارد؟

تجربه کاربری یا ux اصطلاحی تخصصی در میان طراحان سایت است. امروزه راحتی مشتری در استفاده از ابزارهای سایت و دسترسی به بخش‌های مختلف، یکی از مهم‌ترین اصل‌ها در طراحی سایت است. این به معنای آن است که مشتری باید بدون هیچ دردسر و مانعی، بتواند در بخش‌هایی از سایت که می‌خواهد، اطلاعات موردنظر را استخراج کند.

اما بسیاری در درک این مفهوم از طراحی سایت معمولاً دچار اشتباه می‌شوند و حتی در بعضی موارد آن را با UI اشتباه می‌گیرند. ما می‌خواهیم در این مطلب علاوه بر توضیح ماهیت و چیستی ux، موارد زیر را نیز بررسی کنیم:

• اصول طراحی تجربه کاربری
• ریشه‌های UX و تاریخچه آن
• شرح دقیق کار طراح UX

تجربه کاربری یا UX چیست؟

این اصطلاح در واقع برگرفته از عبارت انگلیسی «user experience» به معنای تجربه کاربر است. در هر محصول یا خدمتی زمانی که می‌گوییم تجربه کاربر، منظور نحوه تعامل مخاطبان یا مشتریان با محصول یا خدمت است. بگذارید برای شما یک مثال روشن بزنیم تا موضوع را بهتر متوجه شوید.

فرض کنید قصد دارید تا با استفاده از کنترل، دمای کولرگازی خود را کاهش دهید. اینجا شما در واقع با کنترل کولرگازی در حال تعامل هستید. حال طراحی کنترل، رنگ، جنس بدنه، ابزار و امکانات آن می‌تواند در نحوه تعامل شما تأثیر زیادی داشته باشد.

دقیقاً در دنیای دیجیتال مارکتینگ نیز UX یا تجربه کاربر به هر چیزی گفته می‌شود که به تعامل کاربران با یک محصول دیجیتالی مانند وب‌سایت تأثیر می‌گذارد. هر فرد زمانی که یک محصول یا خدمت را استفاده می‌کند، معمولاً تجربیات خود را در دسته‌های مختلفی درباره استفاده‌ای که از محصول یا خدمت داشته است، دسته‌بندی می‌کند.

ارزیابی او از خوب یا بد بودن در نهایت بر اساس معیارهای این دسته‌بندی انجام می‌شود. تعدادی از مهم‌ترین معیارها عبارت‌اند از:

• ارزش: محصول یا خدمت چه ارزشی به من داده است یا اضافه کرده است؟
• عملکرد و کارکرد: آیا محصول یا خدمت کاری برای من انجام می‌دهد یا نیازی رفع می‌کند؟
• استفاده: آیا استفاده از آن آسان و بی‌دردسر بوده است؟
• ارزیابی کلی: آیا پس از استفاده از آن، احساس خوبی داشتم؟

پاسخ به‌تمامی این سؤالات ما را به یک تجربه کاربری خوب یا بد می‌رساند. حال بیایید به ریشه‌ها و اهمیت طراحی UX بپردازیم.

تاریخچه و ریشه های تجربه کاربری

اصطلاح UX اولین‌بار توسط دان نورمن یکی از بنیان‌گذاران گروه نیلسن نورمن در بیش از 30 سال قبل استفاده شد. از نظر این فرد، UX در واقع هرآنچه در تعامل کاربر با محصول مطرح است را در برمی‌گیرد. همچنین او با اضافه‌کردن عوامل تأثیرگذار در تعامل مصرف‌کننده نهایی محصول یا خدمت با شرکت ارائه‌دهنده، به گستردگی مفهوم فوق اضافه کرد.

با تعریف نورمن از تجربه کاربری، در واقع موارد زیر همگی از ریشه‌های این مفهوم به‌حساب می‌آیند:

• فکر و احساس مشتریان یا متقاضیان نیز بخش از UX است. بشر دارای دو قوه منطقی و عاطفی به‌صورت بالقوه است. حال ممکن است تعادل این دو قوه در افراد مختلف متفاوت باشد. اما چیزی که قطعی است، تأثیر دو قوه در نگرش مشتریان به یک محصول است.
• تجربه کاربر تا حد زیادی به زمینه‌ای که محصول یا خدمت در آن صرف می‌شود نیز بستگی دارد. پس برای یک طراحی عالی باید طراح تجربه کاربری، درک بالایی از زمینه استفاده محصول داشته باشد. همچنین طراح باید درک عمیقی از نقش محصول در زندگی مشتری و مصرف‌کننده داشته باشد.
• UX در طول زمان ممکن است نسبت به محصولات و خدمات تغییر کند. یعنی بهتر یا بدتر شود. ممکن است فکر و احساس کاربر ابتدای استفاده از محصول نسبت به مدتی بعد از استفاده کاملاً متفاوت باشد.

طراحی UX چیست؟

تجربه کاربر تقریباً همیشه با کلمه طراحی همراه می‌شود. مطابق این عبارت به کسانی که کار بررسی و طراحی تجربه کاربر را در یک سایت انجام می‌دهند، طراح UX می‌گویند. اما این تعریف نباید باعث برداشت اشتباه از موضوع شود. طراح UX نمی‌تواند تجربه یک کاربر از محصول یا خدمت را طراحی کند. زیرا این یک امر سلیقه‌ای و مطابق افکار و نگرش مشتری است.

بلکه طراح تنها با رعایت اصول خاصی سعی می‌کند تا شانس مثبت شدن نگرش مشتری را افزایش دهد. حال می‌توانیم ادعا کنیم که UX در واقع فرایندی است که در آن محصولات دیجیتالی یا فیزیکی کاربردی و قابل‌استفاده طراحی می‌شود.

این موضوع امروزه در طراحی سایت بسیار پررنگ است. یعنی برنامه‌نویس باید سایت را طوری طراحی کند که بازدیدکننده را قانع کند تا بیشتر در سایت بماند یا از محصول و خدمات سایت خریداری کند. بر اساس این تعریف، موارد زیر جزو جدایی‌ناپذیر یک طراحی تجربه کاربری خوب هستند:

• سادگی و راحتی استفاده
• مفید و برطرف‌کننده نیاز مشتری
• زیبا و دارای جلوه‌های بصری جذاب
• همیشه و به‌راحتی در دسترس
• اعتبار محصول و شرکت آن
• هماهنگی و همخوانی با طراحی UI
• درک عمیق دغدغه‌ها، نیازها و سؤالات کاربر
• مداوم و بدون پایان
• درنظرگرفتن اهداف و نیازهای ارائه‌دهنده محصول یا خدمت و حرکت مطابق استراتژی آن‌ها

طراحی تجربه کاربری نقطه طلایی دیجیتال مارکتینگ است! با متخصصین همراه باشید

اغراق نیست اگر طراحی UX را امروزه مهم‌ترین مفهوم در ایجاد و حفظ پایگاه مشتریان یک کسب‌وکار بدانیم. بی‌تعارف بگوییم اگر محصول شما علاوه بر رفع نیاز و پاسخگویی به دغدغه، پس از مصرف حس خوبی به مشتری ندهد، دیگر سراغ شما نخواهد آمد. به همین دلیل است که بسیاری امروزه طراحی اصولی UX را کلید طلایی موفقیت در دیجیتال مارکتینگ می‌دانند.

اما نکته مهم اینجاست که طراح تجربه کاربری باید به‌تمامی اصول، نیازها و موارد بیان شده در قسمت‌های قبلی مسلط باشد. مثلاً صرفاً یک برنامه‌نویس نمی‌تواند طراح UX خوبی باشد. برای کار در این زمینه لازم است تا علاوه بر تسلط بر موارد فنی، درک عمیقی درباره محصول، بازاریابی و احساسات مشتری داشت. امری که تنها باتجربه و دانش به دست می‌آید؛ بنابراین طراحی UX را باید به یک متخصص باتجربه سپرد!